پرستاران در جدال با زندگی
على طاهرى

حرفه پرستاری٬ بعد از کار در معادن٬ در ردیف سخت ترین شغل های موجود قرار دارد. شب کاری٬  چند شیفته کار کردن٬ آلودگی های عفونی مثل ایدز٬ هپاتیت و .. هم چنین ابتلا به افسردگی و بیماریهاى جسمی و روحی از مشکلات خاص این شغل است که قابل مقایسه با هیچ شغل دیگری هم نیست. ساعت کاری زیاد پرستاران دچار خستگی های مفرط می کند. فشار روحی و روانی که به این کارگران وارد می شود تبعات زیادی دارد که یکی از مهم ترین آن ها افزایس خطای شغلی است که جان بیمار را می گیرد و هم او را برای مدت های زیادی درگیر پروسه قانونی می کند و هم باعث آزردگی روحی و روانی او می شود. بیش از 40 ساعت کار مداوم که قانون کار برای او مقرر کرده است با اضافه کاری و شبکاری که در مجموع اغلب به 60 ساعت نیز می رسد٬ کار بسیار طاقت فرسایی است .

نیروی به کار گرفته شده در بیمارستان های ایران با استاندارد جهانی فاصله زیادی دارد. استاندارد جهانی به ازای هر تخت بیمارستانی دو پرستار و به ازای هر هزار نفر جمعیت بین 8 تا 9 پرستار است.  در ایران به ازای هر هزار نفر جمعیت فقط یک پرستار وجود دارد. طبق امار اگر استاندارد رعایت شود به 240 هزار نفر پرستار نیاز است که در حال حاضر 85 هزار  نفر اشتغال دارند. با این حساب بین 130 تا 140 هزار پرستار کمبود نیروی کار وجود دارد. این در حالی است که هر سال بر تعداد فارغ التحصیلان بیکار افزوده می شود. طبق آمار علاوه بر فشاری که از این کمبود نیروی کار به بخش شاغل وارد می شود٬ عدم امنیت شغلی٬ فشار و خشونت از سوی خانواده های بیماران و مدیران بخش و بیمارستان آنها را دچار معضلات عدیده روحی و جسمی می کند. طبق آمار خبر گزاری ایسنا 7.96 درصد پرستاران مورد خشونت جسمی و کلامی و 9.37 درصد آنها شامل تنها خشونت جسمی هستند .

در حال حاضر جذب کادر پرستاری برای تخت بیمارستانی 7 درصد است که مربوط به طرحی است که 35 سال پیش به اجرا درآمد که تا بحال نیز ادامه دارد. این طرح در زمانی مطرح شد که  اغلب جراحی ها مربوط به عمل های ساده و عمومی مثل فتق و آپاندیس و ... بوده است. برای پرستاری چنین بیمارنی فقط چهار ساعت در شبانه روز کافی بود. ولی اکنون جراحی های پیچیده مثل مغز و قلب نیاز به پرستاری 24 ساعته در بخش های ویژه دارد که این کار حتی از توان دو پرستار خارج است. در برخی بیمارستان های آموزشی شیفت های شب ٬ گاه 10 تا حتی 20 تخت٬ تحت نظارت یک پرستار قرار می گیرد !

با این حال پرستاری هنوز در قانون کار جزو شغل های زیان آور محسوب نمی شود. وزارت بهداشت نیز عملا درصدد آن است که روی مشکلات پرستاران سرپوش گذاشته و اوضاع را مناسب نشان دهد. شرايط کار سخت پرستاران تا جایی است که با کوچکترین شکایت بیمار به راحتی توبیخ یا در صورت عدم رعایت سلیقه مدیر بیمارستان و بخش٬ بدترین شیفت های کاری به آنها داده می شود. حداقل زیان این وضع برای بیمارانی است که بر اثر عدم سرکشی های لازم٬ آن هم به دلیل کمبود پرسنل جان خود را از دست می دهند. فاجعه برای این زحمتکشان تا جایی است که بیشتر بیمارستانها به دلیل نداشتن بخش ویژه بیماری های عفونی و پرستار ویژه این بخش ها و کمبود پرسنل پرستاری و در نتیجه رسیدگی هم زمان به چند بیمار توسط پرستار واحد٬ پرستاران زیادی به محض ورود بیمار آلوده قربانی این بیماری های خطرناک می شوند. با این همه مدیر کل امور پرستاری با بیشرمی تمام در مورد مصونیت پرستاران در مقابل این امرض گفت: "مسئولیت این مسئله بر گردن ما نیست"!

وضعیت کادر پرستاری که از طریق پیمانکار در بیمارستان ها کار می کنند بسیار اسف بارتر از دیگران است. گاهی حتی با حقوق 70 تا 80 هزار تومان کار می کنند و اعتراضی نمیکنند. با آنکه به شدت ناراضی هستند اما از فرط اجبار قبول می کنند و این جاست که سود پرستان کثیف برای سود بیشتر حتی از جان انسان ها نیز نمی گذرند و چون دمشان به بالا وصل است ککشان هم نمیگزد .

آیا در کشوری که درآمد نفت بیش از دو برابر نرخ بودجه مصوب است٬ بخش ریکاوری اتاق های عمل بیمارستان های دولتی که بسیار هم پر بیمار است٬ باید فقط سه دستگاه اکسیژن داشته باشد؟ آن هم در صورتی که گاه تمام برانکارد های داخل اتاق که تعدادش به 10 می رسد پر از بیمار بیهوش و عمل شده است و پرستار بیچاره برای آنکه بتواند به همه آنها اکسیژن برساند٬ مدام دستگاه را از روی صورت یکی بر می دارد و روی صورت دیگری می گذارد و این در حالی است که مسکن های قوی مثل پتدین و مورفین اصلا وجود ندارد و بیمار بیهوش مدام از درد ضجه می زند. مسکن های قوی مخصوص بیمارستان های خصوصی است که مریض می تواند پول کلان بدهد و طبعا از امکانات بهتر استفاده کند و درد نکشد . بیمار بیمارستان دولتی چه حقی دارد که امکانات بیشتر طلب کند؟ !

تبعیض بین مریض ها هم درد آور است. بیماران افغانی به دلیل شرایط مالی خاص خود اغلب با بیماری های خاصی دست به گریبانند. فشار بالا٬ کبد های صدمه دیده و ... بارها خبر روزنامه ها بوده است. بیماری به دلیل نبود تخت خالی 24 ساعت در اتاق ریکاوری مانده است و یا موردی بود که در عمل جراحی لنگاز در شکم مریض جا مانده بود. بعد از دو سال هر سه پرسنل اتاق عمل با  دکتر به یک اندازه جریمه شدند .

پرستاران اما با وجود این سکوت نکردند. در سالهاى گذشته بارها دست به اعتراض و اعتصاب زدند. پرستاران بعنوان کارگران بخش خدمات مطالباتى دارند که اساسا همان خواسته هاى رفاهى و دفاع از حر مت انسانى است که کارگران در بخشهاى مختلف توليدى و خدماتى طرح ميکنند. مقابله با عدم امنیت شغلی٬ بی حقوقی٬ فشار کار٬ افزايش دستمزدها٬ حق تشکل مستقل از جمله خواستهاى مشترک است. پرستاران براى تغيير اين وضعيت ناچاراند که متشکل شوند. تنها راه اين امر بميدان کشيدن نيروى پرستاران و برداشتن گامهاى عملى جهت ايجاد تشکلهاى منطقه اى و سراسرى است.*